ضوابط اجرایی و نکات مهم وال مش در آیین نامه 2800

مقدمه

امروزه بخش مهمی از مجموعه ضوابط ساخت و ساز، مهار لرزه ای عناصر غیر باربر ساختمان، مانند دیوارها را مورد تمرکز قرار داده اند؛ چرا که برخلاف تصور عموم، مقاومت یک بنا تنها با اجرای سازه مقاوم تامین نمی شود و به استاندارد بودن اجرای عناصر غیر باربر نیز وابسته است. اجرای این عناصر غیر باربر و مستحکم سازی آن ها برای رویارویی با زلزله با معرفی وال مش در آیین نامه 2800، موضوعی است که در استاندارد 2800 مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. سیستم وال مش در آیین نامه 2800 به عنوان یک گزینه نوین جهت مهار لرزه ای دیوارهای غیر باربر معرفی شده و این مقاله در پی آشنایی بیش تر شما خواننده عزیز با جزییات آن است.

پیوست ششم استاندارد 2800، نتیجه تجارب دردناک زمین لرزه های اخیر

اهمیت تاکید به استفاده از سیستم وال مش در آیین نامه 2800 به خسارات هولناکی بر می گردد که زلزله های اخیر در کشورمان ایران سبب شده اند. ایران به عنوان کشوری با داشتن گسل های بسیار، همواره در خطر رویارویی با زمین لرزه های شدید و ویران کننده قرار دارد. تصمیم به معرفی این سیستم نیز از اهمیت همین موضوع نشات می گیرد. به عبارت دیگر، پیشرفت روزافزون استانداردسازی صنعت ساخت و ساز در طی پژوهش های انجام شده، تا حد زیادی مدیون تاکید بر اجرای سیستم وال مش در آیین نامه 2800 بوده است.

سیستم وال مش در آیین نامه 2800 با نام شبکه الیاف نیز شناخته می شود. در پیوست 6 آیین نامه 2800 که اختصاصا موضوع طراحی لرزه ای عناصر غیر باربر را هدف قرار داده، وال مش به عنوان گزینه ای نوین پیش روی دست اندرکاران ساختمان سازی قرار داده شده است. پیوست ششم با معرفی سیستم وال مش ، راهکار تازه ای جهت به حداقل رساندن اثرات ناشی از تخریب ارایه نموده است.

روش نوین مهار دیوار و ضوابط مندرج در پیوست 6 استاندارد 2800

وال مش در آیین نامه 2800 به عنوان جدیدترین سیستم مهار لرزه ای عناصر غیر سازه ای شناخته می شود. کلیه طرح ها و تبصره های موجود در این استاندارد که پیش تر به استفاده از وال پست را بدین منظور تاکید داشتند، اکنون استفاده از شبکه الیاف را به عنوان یک جایگزین ایده آل تایید می کنند.

تفاوت وال پست با وال مش در آیین نامه 2800

سیستم شبکه الیاف یا وال مش، در آیین نامه 2800 در واقع همان وال پست با ساختاری ارتقا یافته و موثرتر است. در مقایسه با وال پست سنتی و مرسوم، وال مش از مزایای بیش تری برخوردار بوده و از همین رو، تاییدیه سازمان نظام مهندسی را به همراه دارد.

ساز و کار وال مش در آیین نامه 2800

طبق تعریف وال مش در آیین نامه 2800، نصب شبکه الیاف روی سطح دیوار مورد نظر می تواند مهار لرزه ای را به بهترین شکل ممکن صورت دهد. در این راهکار، خمش دیوار مذکور در یک راستا، یعنی راستای عمود بوده و در نتیجه، نیاز به وادار برطرف می شود. در واقع، یکی از مهم ترین مزایای وال مش، در آیین نامه 2800 همین حذف وادارهاست. از سوی دیگر، محدودیتی طول دیوار مورد نظر را متوجه نخواهد ساخت. البته در نصب وال مش باید لبه دیوارها و نیز مجاورت بازشوها نیز با کمک الیاف پوشش داده شوند.

توری وال مش در آیین نامه 2800

نوار مصرفی وال مش معمولا الیافی از جنس شیشه یا کربن دارد. پس از نصب نوار مذکور روی دیوار، نازک کاری انجام شده و با اجرای اولین لایه، نبشی مهار خارج صفحه در بخش تحتانی و فوقانی جای می گیرد. پس از به اتمام رسیدن این فرایند، نوبت به اجرای لایه نهایی نازک کاری می رسد.

از نکات بسیار مهم اجرای وال مش در آیین نامه 2800 باید به این مورد توجه نمود که در صورت وجود دست کم 50 میلی متر کف سازی و جای گرفتن پایین دیوار درون آن، دیگر نیازی به نصب نبشی پایینی نیست.

الیاف شیشه وال مش در صورتی که نازک کاری از نوع سیمانی باشد، باید مقاوم به قلیا (AR-Glass) با مقاومت تسلیم بالاتر از 1000 MPa در نظر گرفته شوند؛ اما در شرایطی که نازک کاری با ملات گچی انجام می شود، استفاده از الیاف شیشه عادی (E-Glass) با مقاومت تسلیم مشابه نیز مانعی ندارد.

میزان و ساختار الیاف توری وال مش در آیین نامه 2800

همچنین باید توجه داشت که میزان الیاف مصرفی وال مش بستگی به نحوه نصب دارد. این یعنی اگر الیاف به شکل نواری روی دیوار قرار بگیرند، مقدار 100 گرم به ازای هر متر مربع و در صورتی که نحوه قرارگیری آن ها به صورت سرتاسری باشد، 50 گرم کافی خواهد بود. گفتنی است که استفاده از مش با مقاومت تسلیم بیش­تر از 3000 MPa به جای الیاف شیشه ای نیز امکان دارد.

بر اساس تعاریف وال مش در آیین نامه 2800 ، شبکه الیاف دارای ساختاری متشکل از نخ های متعدد است که می تواند دارای یک یا دو جهت باشد. در وال مش یک جهته، نخ ها فقط در یک راستا از خود مقاومت کششی مناسب نشان می دهند؛ اما در نوع دو جهته، نخ های هر دو جهت از مقاومت کششی قابل قبول برخوردارند. حداقل فاصله نخ های وال مش در آیین نامه 2800، 5 میلی متر اعلام شده است. همچنین ابعاد سنگدانه ملات نیز نبایست از نصف فاصله باز میان نخ ها تجاوز کند.

بنا بر دیگر تاکیدات اجرای وال مش در آیین نامه 2800، ژئوگریدهای پلیمری فاقد الیاف و نیز پارچه های الیافی مورد استفاده در کامپوزیت FRP برای اجرای وال مش قابل قبول نیستند.

مقاومت قلیایی توری وال مش در آیین نامه 2800

علت تاکید بر مقاومت قلیایی الیاف وال مش در آیین نامه 2800، تاثیر پذیرفتن ساختار آن از محیط سیمانی است که منجر به کاهش مقاومت سیستم خواهد شد. هر چند کاستن از میزان قلیایی بودن سیمان یا اجرای محافظ می تواند تا حدی در این زمینه موثر واقع گردد، اما در نهایت، تاکید بر استفاده از الیاف شیشه مقاوم به قلیا با حداقل 16 درصد زیرکونیا حین اجرای وال مش به وضوح انجام شده است.

معرفی برخی از مهم ترین ضوابط و تعاریف برای آگاهی نسبی

برای درک بهتر مفاهیم مرتبط با وال مش در آیین نامه 2800، بهتر است با برخی تعاریف این آیین نامه نیز آشنایی پیدا کنید:

• اثر پی-دلتا: به تاثیری اشاره دارد که از سوی زمین لرزه و باد به موقعیت اعضا وارد گشته و سبب تغییر مکان جانبی در سازه می شود.
• اتصال خورجینی: گونه ای است از اتصال بین تیر و ستون که طی آن تیرها از دو سمت ستون می گذرند.
• برش پایه: این عبارت شامل تمامی نیروهای لرزه ای است که به صورت جانبی، سازه را تحت تاثیر خود قرار می دهند.
• برش طبقه: به آن دسته از نیروهای لرزه ای جانبی گفته می شود که بر طبقات بالاتر تاثیر می گذارند.
• تراز پایه: اصطلاحا میزانی است که در آن انتقال حرکت زمین به ساختمان به عنوان فرض در نظر گرفته می شود.
• حد تنش مجاز: به حداکثر میزان تنشی گفته می شود که امکان ورود آن در محدوده ایمن به یک عنصر وجود دارد.
• دیوار برشی: نوعی از دیوار با ساختار مشابه ستون است که نقش تحمل نیروهای جانبی افقی را ایفا کرده و در این راستا از رویکرد میان صفحه ای بهره می جوید.
• دیوار باربر: هر گونه دیواری است که بارهای عمودی و جانبی را تحمل می کند.
• سیستم کنسولی: به مجموعه سازه ای گفته می شود که به صورت کنسولی، نیروهای جانبی را از طریق ستون ها متحمل می گردد.
• طبقه: حد فاصل یک کف تا کف بعدی در ساختمان است.
• طبقه نرم: نوعی است از طبقه با سختی جانبی کم تر از 70 درصد همین میزان سختی در طبقه فوقانی.

بررسی ضرورت اجرای وال پست در استاندارد 2800

معرفی وال مش در آیین نامه 2800، اتفاق نسبتا تازه ای است و تا پیش از این، این استاندارد و سایر ضوابط موجود، اجرای سیستم وال پست که نوع سنتی تری از راهکار مهار لرزه ای عناصر غیر سازه ای است را پیشنهاد می کردند. در استاندارد 2800، اهمیت مقوله استحکام لرزه ای ساختمان، خصوصا در رابطه با عناصر غیر سازه ای، بارها مورد تاکید ویژه قرار گرفته است. بنابراین در یک کلام می توان گفته اجرای وال پست یا وال مش امری اختیاری نبوده و کاملا ضرورت دارد.

راز پایداری سازه و اهمیت مهار دیوار با وال پست

سازه ساختمان در صورت مقاوم بودن می تواند پایداری خود را در برابر نیروهای لرزه ای حفظ کند؛ اما مقاوم بودن سازه تنها به اجزای اصلی آن بر نمی گردد. به بیان ساده تر، اجزای غیر سازه ای نیز در کنار اجزای سازه ای نقش مهمی در سر پا نگه داشتن یک بنا ایفا می کنند. این جاست که اهمیت اجرای وال مش، در آیین نامه 2800 مشخص می شود. تا پیش از تاکید بر اجرای سیستم مهار لرزه ای عناصر غیر باربر، حجم زیادی از تخریب های ناشی از زلزله مربوط به همین عناصر بودند. این در حالی است که امروزه، نصب وال پست یا وال مش، در آیین نامه 2800 از ضوابط بسیار مهم به شمار رفته و در پایدار ماندن سازه نقش غیر قابل انکاری ایفا می کند.

وال مش: روش نوین پیشنهادی آیین نامه 2800 برای حذف و جایگزینی وال پست قدیمی

هر چند اجرای وال پست تا پیش از معرفی وال مش در آیین نامه 2800، کاملا مورد تایید بوده و هنوز نیز هست؛ اما با معرفی راهکار نوین استفاده از شبکه الیاف و کنار رفتن بسیاری از مشکلات روش قبلی، می توان ادعا کرد وال مش به شکل موفقیت آمیزی جایگزین انواع سنتی و فلزی وال پست شده است. لازم به ذکر است که اجرای وال مش در آیین نامه 2800 به جای سیستم سنتی و مرسوم به طور رسمی توصیه و از سوی سازمان نظام مهندسی کشور تایید شده است.

دلیل ممنوعیت وال مش و عدم تاییدیه نظام مهندسی ساختمان

نباید فراموش کرد که سیستم های ساختمانی تنها در صورت استاندارد بودن قادرند موثر عمل کنند. این استانداردها از طرف نهادهای ذی صلاح تعیین می شوند و در رابطه با نصب وال مش ، تاییدیه سازمان نظام مهندسی تنها در صورتی دریافت شدنی است که مهارسازی لرزه ای بر اساس ضوابط و دستورالعمل های همین آیین نامه انجام شده باشد. بر همین اساس، هر گونه نصب توری خارج از چارچوب دستورالعمل اجرای وال مش، در آیین نامه 2800 مذکور غیر قابل قبول و ممنوع است.

0 تا 100 مراحل اجرای وال مش به زبان ساده در استاندارد 2800

بنا بر توضیحات نحوه اجرای وال مش در آیین نامه 2800، مراحل کار گذاشتن این سیستم به شرح زیرند:

1. در نخستین مرحله باید دیوارچینی بنا بر اساس اصول و به شکل عادی صورت گیرد. این مرحله تاثیری بر اجرای وال مش ندارد.
2. دومین مرحله، شامل اجرای لایه اول پلاستر است که پس از مشخص نمودن محل قرارگیری شبکه الیاف انجام می شود. باید توجه داشت که جنس پلاستر انتخابی، تعیین کننده نوع توری است.
3. پس از نازک کاری اولیه، شبکه الیاف بر محل تعیین شده نصب می گردد. بنا بر دستورالعمل اجرای وال مش در آیین نامه 2800، این نصب می تواند به صورت نواری یا سرتاسری انجام شود.
4. با جای گرفتن توری در جای خود، نوبت به اجرای دومین لایه پلاستر می رسد که جنس آن باید مشابه جنس لایه اول باشد.
5. در نهایت برای مهار لبه های دیوار از پروفیل (نبشی یا ناودانی) بهره گرفته می شود که معمولا با کمک چسب اپوکسی در محل مورد نظر قرار می گیرند.

راهنمای مشخصات توری وال مش در آیین نامه

همان طور که به کرات اشاره شد، نوع توری یا شبکه الیاف مصرفی حین نصب وال مش در آیین نامه 2800، بر اساس نوع پلاستر مصرفی تعیین می گردد:

نوع توری وال مش در آیین نامه 2800

• بر اساس ضوابط اجرای وال مش در آیین نامه 2800، در صورتی که پلاستر مورد استفاده از نوع سیمانی باشد، توری باید حتما از نوع مقاوم به قلیا یا AR-Glass با مقاومت تسلیم بالاتر از 1000 MPa انتخاب گردد.
• اگر پلاستر گچی باشد، استفاده از توری الیاف شیشه یا E-Glass با مقاومت تسلیم مشابه نیز قابل قبول است.

میزان الیاف مصرفی وال مش در آیین نامه 2800

• میزان الیاف مصرفی بر اساس دستورالعمل نصب وال مش در آیین نامه 2800، در صورت اجرای شبکه به صورت نواری، باید حداقل 100 گرم به ازای هر متر مربع باشد.
• اگر پوشش شبکه روی سطح دیوار به صورت سرتاسری باشد، میزان 50 گرم از الیاف به ازای هر متر مربع کافی است.

5 نکته طلایی که بهتر است در مورد اجرای وال مش بدانید!

توصیه به استفاده از وال مش، در آیین نامه 2800 بی دلیل نیست. در ادامه به پنج نکته طلایی که از مزایای به کارگیری وال مش، در آیین نامه 2800 هستند، اشاره خواهد شد:

1. اجرای شبکه الیاف در مقایسه با وال پست سنتی یا فلزی بسیار مقرون به صرفه تر است؛ چرا که بر اساس نکات اجرای وال مش در آیین نامه 2800، این سیستم نیازی به استفاده از اجزای متعدد فولادی، چون وادار، میلگرد بستر و بست ندارد.
2. چالش های موجود در نحوه اجرای وال پست فلزی با حذف عناصر فولادی مذکور از بین می روند. این امر سبب تسهیل فرایند نصب وال مش می شود؛ بدین صورت که تنها ایجاد یک سطح یکدست برای نصب شبکه الیاف طبق دستورالعمل اجرای وال مش، در آیین نامه 2800 کفایت می کند.
3. با تسهیل فرایند اجرا، مدت زمان مورد نیاز جهت مهار لرزه ای هر یک از دیوارها به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده و نهایتا پروژه با سرعت بیش تری به اتمام می رسد.
4. وال مش سیستمی است با ساختار ساده و بدون پیچیدگی های وال پست که نصب آن از یک اکیپ غیر متخصص نیز قابل انتظار خواهد بود.
5. برخلاف وال پست سنتی که پس از به پایان رسیدن فرایند دیوارچینی امکان اجرا ندارد، اجرای وال مش را می توان در هر مرحله ای از ساختمان سازی نصب کرد.

دریافت مشاوره طراحی، تامین مصالح و اجرای وال مش

شرکت وال مش ایران با بهره مندی از سال ها تجربه و سابقه در حیطه فناوری وال مش مفتخر است خدمات این زمینه را از صفر تا صد عهده دار شده و مهار لرزه ای عناصر غیر سازه ای پروژه های ساختمانی شما را بر اساس ضوابط اجرای وال مش، در آیین نامه 2800 به انجام برساند. در صورتی که تمایل به کسب اطلاعات بیش تر در رابطه با سیستم مذکور یا خرید وال مش دارید، می توانید جهت مشاوره با کارشناسان شرکت ما در تماس باشید.

کلام پایانی

یکی از اقدامات کارساز اخیر در زمینه مقاوم سازی ساختمان های کشور در برابر زلزله، تالیف مجموعه ه­ایی از ضوابط تحت عنوان آیین­ نامه­ 2800 بود. صد البته، وضع قوانین و انتشار آیین نامه ها به تنهایی تاثیرگذار نیست و تنها در صورتی مفید واقع می گردد که کلیه دست اندرکاران، خود را موظف به اجرای عینی و دقیق آن ها بدانند.