وال مش چیست؟

وال مش یک سیستم پیشرفته برای بهبود عملکرد دیوارهای غیرسازه‌ای است که مقاومت و پایداری آن‌ها را در برابر زلزله و سایر عوامل محیطی افزایش می‌دهد. این سیستم با استفاده از توری فایبرگلاس، به عنوان جایگزینی برای روش وال پست سنتی شناخته شد، مزایایی مانند نصب سریع و آسان، حذف میلگردهای بستر و وادارهای فلزی قائم و افقی را به همراه دارد. در این روش، علاوه بر بهبود استحکام، هزینه و زمان اجرا بهینه می‌شوند. در ادامه به معرفی دقیق اجزا، مراحل اجرایی، و عوامل مؤثر بر قیمت وال مش خواهیم پرداخت.

وال مش چیست؟

یکی از مراحل مهم در ساخت‌وساز مهار دیوارهای غیرسازه‌ای است که بسته به شرایط، روش‌های متفاوتی دارد. یکی از این روش‌ها، روش نوین وال مش است که با ترکیب نوارهای فایبرگلاس و پلاسترهای معدنی، دیوارها را در برابر نیروهای زلزله تقویت می‌کند. این سیستم که به نام کامپوزیت سیمانی مسلح یا FRCM شناخته می‌شود، به بهبود پایداری و مقاومت دیوارها در برابر نیروهای برون صفحه‌ای کمک می‌کند و به عنوان یک راهکار مؤثر در مهار دیوارهای غیرسازه‌ای شناخته شده است.

اجرای وال مش مزایای متعددی دارد که وال مش را به انتخابی محبوب میان مهندسان ساخت و ساز جهت مهار دیوارها و اجزای غیرسازه‌ای تبدیل کرده است. این روش علاوه بر تقویت و مهار دیوارها، باعث تسریع فرایند اجرا و کاهش زمان تحویل پروژه می‌شود. وال مش در مقایسه با روش‌های قدیمی، نیاز به تخصص پیچیده‌ای ندارد و به عنوان یک جایگزین مناسب برای تکنیک‌های مرسوم مهار دیوارها شناخته می‌شود، که همین ویژگی‌ها باعث صرفه‌جویی در هزینه و زمان اجرا می‌گردد.

اجزای سیستم وال مش

اجزای تشکیل دهنده سیستم وال مش شامل: توری وال مش، پلاسترهای گچی و سیمانی، و پروفیل‌های نبشی و ناودانی هستند که هر کدام نقش مهمی در تقویت و مهار دیوارها دارند. این اجزا با هماهنگی یکدیگر به پایداری بیشتر دیوارها در برابر زلزله و نیروهای جانبی کمک می‌کنند. در این روش، تمام اجزا برای افزایش مقاومت دیوارها به کار گرفته می‌شوند. در ادامه این مطلب، به بررسی دقیق و توضیح کامل نقش هر یک از این اجزا در اجرای سیستم وال مش پرداخته خواهد شد تا با نحوه عملکرد آن‌ها بیشتر آشنا شوید.

توری وال مش

توری وال مش، یکی از اجزای اصلی در سیستم وال مش است که از مش فایبرگلاس به منظور مسلح کردن و تقویت اجزای غیرسازه‌ای استفاده می‌کند. توری فایبرگلاس یکی از مواد مدرن از دسته انواع مش‌های FRP می باشد. این توری‌ها در دو نوع E-glass و AR-glass تولید می‌شوند که هر کدام برای شرایط محیطی خاصی مناسب هستند. توری E-glass به دلیل قیمت پایین‌تر، گزینه‌ای اقتصادی برای محیط‌های غیر قلیایی است، در حالی که AR-glass به دلیل مقاومت قلیایی بالاتر، برای محیط‌های قلیایی مناسب‌تر است. فواصل تار و پودهای این توری باید بین 5 تا 10 میلی‌متر باشد.

باید به این موضوع توجه داشت که طبق استاندارد ها و ضوابط اجرای وال مش، حداقل ضخامت مجاز دیوار ساختمان برای استفاده از روش وال مش  10 سانتيمتر است و استفاده از این روش برای ضخامت کمتر دیوار، مجاز نميباشد.

پلاستر وال مش

پلاسترهای معدنی نقش مهمی را در اجرای وال مش ایفا می‌کنند و پلاسترهای مورد استفاده در سیستم وال مش، به دو نوع پلاستر سیمانی و پلاستر گچی تقسیم می‌شوند. که هر کدام از این پلاسترها دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند و متناسب با نیازهای پروژه انتخاب می‌شوند. پلاستر سیمانی برای پوشش محیط‌های مقاوم‌تر  و پلاستر گچی برای کاربردهای داخلی مناسب است. انتخاب صحیح نوع پلاستر می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم وال مش و افزایش کارایی دیوارها کمک کند.

پلاستر سیمانی به دلیل مقاومت بالا، باعث افزایش استحکام و دوام سیستم وال مش می شود و برای استفاده با مش فایبرگلاس AR بسیار مناسب است. از سوی دیگر، پلاستر گچی مانند یک پوشش حفاظتی عمل می‌کند و مانع از نفوذ قارچ ها و باکتری ها به سطح دیوارها می‌شود، که آن را برای توری فایبرگلاس E-glass مناسب می‌سازد. به طور کلی، پلاستر سیمانی برای پوشش دیوارهای خارجی و پلاستر گچی برای پوشش دیوارهای داخلی ساختمان‌ها به کار می‌روند.

پروفیل نبشی یا ناودانی

پروفیل‌ نبشی و ناودانی از مصالح کاربردی در روش وال مش هستند. جنس آن ها از فولاد گالوانیزه شده است. این پروفیل‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر نیروهای فشاری و کششی، پایداری در برابر ضربه، و مقاومت در برابر خوردگی، به استحکام و پایداری سازه‌ها کمک می‌کنند. آن‌ها به‌ویژه در مهار خارج از صفحه دیوارها موثر هستند و اجرای صحیح این مصالح تأثیر چشمگیری بر کیفیت نهایی پروژه دارد.

نشریات و آیین‌نامه‌های وال مش را بشناسید!

در محاسبات و طراحی سیستم وال مش، مهم است که تمامی ضوابط مندرج در آیین نامه و استانداردهای موجود را در بر بگیرید. سپس، با استناد به آخرین ویرایش‌های  آیین نامه‌های موجود، نوین وال پست مش را طراحی نمایید.‏

پیوست شش آیین نامه 2800: طراحی و اجرای اجزای غیرسازه‌ای در زلزله

در پیوست ششم استاندارد 2800 ، به ضوابط و دستورالعمل های زیادی جهت مهارسازی ساختمان در مقابل اثرات زلزله اشاره شده است. در این استاندارد، به  راهکارها یا انواع روش‌های مهار لرزه‌ای اجزای غیر سازه‌ای (دیوارهای داخلی و پیرامونی موجود در پلان ساختمان) پرداخته شده است. وال مش، یکی از روش‌های نوین مهار دیوارهای غیر سازه‌ای در برابر نیروهای جانبی است که پیوست ششم استاندارد 2800، ضوابط اجرا، محدودیت‌ها و استانداردهای لازم در متریال تشکیل دهنده وال مش را شرح داده است. پیوست ششم استاندارد 2800 در اجرای وال مش، گواهی بر مورد تایید بودن این سیستم از دیدگاه نظام مهندسی ساختمان است، از این روی می‌توان گفت که استفاده از وال مش به عنوان یک جایگزین برتر برای وال پست‌های فلزی و یا دیگر روش‌های مهار لرزه‌ای دیوارهای غیرسازه‌ای، با الزامات ساخت و ساز که از سوی نظام مهندسی ساختمان ارائه می‌شود، مغایرتی ندارد، بنابراین با استناد به پیوست ششم استاندارد 2800، می‌توان وال مش را  به عنوان یک سیستم مورد تایید نظام مهندسی ساختمان، استفاده کرد و از مزایای منحصر به فرد آن نسبت به روش‌های قدیمی مهار دیوار، بهره‌ برد.

ضابطه 819 مقررات ملی ساختمان: طراحی و جزئیات اجرایی دیوارهای غیرسازه‌ای

مطابق ضابطه ۸۱۹ راهنمای طراحی سازه‌ای و جزئیات اجرایی اجرای وال مش نیازمند اجرای یک سری دستورالعمل ها است که در این بخش به بررسی آنها می‌پردازیم. طبق این ضابطه اجرای وال پست مرسوم برای دیوارهایی با طول بالای 4 متر و ارتفاع بالای 5/3 متر الزامی می‌باشد. وال مش به عنوان یک روش نوین برای وال پست های قدیمی شناخته شده است. همچنین اجرای وال‌مش بر اساس این ضابطه شامل یک سری مراحل بوده که گام اول آن با اجرای دیوارچینی آغاز می شود. پس از اتمام دیوارچینی لازم است سطح آن به صورت کامل از برجستگی ها و مواد زائد پاک شود.

سپس نوبت به مرحله پلاسترکشی می رسد که با استفاده از پلاسترهای مناسب سطح دیوار به طور کامل پوشش داده می‌شود. در مرحله بعد توری فایبرگلاس طبق نقشه طراحی برش داده و بر روی دیوار نصب می‌شود و سپس این توری با لایه دوم پلاستر مجدداً پوشانده می‌شود. طبق این ضابطه برای مهار دیوارها از نبشی استفاده می شود که در ادامه این مطلب به مراحل اجرای وال مش با جزئیات بیشتر خواهیم پرداخت.

نشریه 714‏: دستورالعمل جامع طراحی سازه‌ای برای نمای ساختمان

نشریه 714 ویرایش 1401 یکی ازجدیدترین آیین‌نامه طراحی وال‌مش است که با جامع ترین دستور العمل های طراحی سازه ای برای نمای ساختمان نوشته شده است. در محتوای این نشریه، تأکید ویژه‌ای بر ارتقای ایمنی سازه‌ها در برابر نیروهای جانبی، به‌ویژه زلزله، صورت گرفته است. این ضابطه به بررسی دقیق محاسبات، طراحی و اجرای وال‌مش و همچنین تقویت نمای خارجی ساختمان می‌پردازد. این نشریه با ارائه دستورالعمل‌های اصولی برای طراحی و اجرای وال‌مش، به ابزاری ارزشمند برای مهندسان تبدیل شده است. مطالعه این نشریه نه ‌تنها در افزایش دانش فنی مهندسان نقش موثری دارد، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک مرجع مهم در تضمین ایمنی و پایداری سازه‌ها در برابر چالش‌های طبیعی محسوب شود.

نشریه 729‏: اصول طراحی لرزه‌ای دیوارهای غیرسازه‌ای

نشریه 729، یکی از معتبرترین آیین‌نامه‌های مهار لرزه‌ای دیوارهای غیرسازه‌ای ساختمان‌ها به شمار می‌رود که روش‌های وال پست‌ فلزی و وال‌مش را مورد بررسی قرار می دهد. این نشریه منبعی ارزشمند و کامل برای کسانی که به دنبال طراحی و محاسبه وال‌مش در دیوارهای بنایی غیرسازه‌ای هستند  طراحی شده است. در نشریه 729 تمام ضوابط، مقررات و جزئیات مربوط به دیوارهای غیر سازه ای در قالب متن و جدول ارائه شده‌اند. به همین دلیل، می‌توان نشریه 729 را به عنوان کامل‌ترین مرجع برای طراحی و محاسبات سیستم وال‌مش دانست. و با مطالعه آن، می‌توان به مهارت‌ها و تجهیزات مورد نیاز جهت بهبود ایمنی سازه‌ها دست یافت.

امکان حذف میلگرد بستر هنگام اجرای وال مش در ساختمان

میلگردهای بستر در مهار دیوارها نقش کلیدی و مهمی دارند و معمولاً در اجرای روش وال پست به کار می‌روند. اما در روش وال مش از توری یا مش فایبرگلاس و پلاستر گچی یا سیمانی استفاده می‌شود، که نیاز به میلگرد بستر را برای مهارسازی از بین می‌برد. سیستم وال‌مش با جلوگیری از ترک خوردگی های عمیق و فرو ریختن دیوارها در هنگام زلزله، استحکام کلی سازه را افزایش داده و فرم اصلی سازه را حفظ می کند. همچنین، به دلیل انتقال انعطاف‌پذیر نیروها به اسکلت سازه، امکان مهار دیوارهایی که میلگرد بستر ندارند نیز فراهم می‌شود. این ویژگی‌ها به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت اجرای پروژه کمک می‌کند.

امکان حذف وادارهای قائم و افقی هنگام اجرای وال مش در ساختمان

وادارهای فلزی قائم و افقی از مصالح مهم در سیستم وال پست برای مهار دیوارها هستند، اما تأمین و نصب آن‌ها هزینه و زمان زیادی را به پروژه اضافه می‌کند. در روش وال مش، به جای وادارهای فلزی، از نوارهای مش فایبرگلاس به‌عنوان جایگزین استفاده می‌شود که نصب آسان‌تری دارد و نیاز به اتصالات پیچیده ندارد. این مش‌ها که از الیاف شیشه ای ساخته شده اند در برابر کشش مقاوم‌تر از فولاد هستند و به‌طور قابل توجهی زمان و هزینه‌های اجرایی پروژه را کاهش می‌دهند. با سیستم وال‌مش، دیگر نیازی به اجرای وادارهای قائم و افقی نخواهد بود.

چرا اجرای صحیح وال پست در ساختمان اهمیت دارد؟

به طور کلی بخش های مختلف ساختمان‌ها تحت تأثیر نیروهای مختلفی قرار دارند، از جمله وزن سازه (بارمرده)، بارهای زنده ناشی از ساکنان و نیروهای طبیعی مانند زلزله. به همین دلیل، علاوه بر تقویت بخش‌های باربر و اسکلت سازه، باید به مهار اجزای غیرسازه‌ای نیز اهمیت داده شود. برای این منظور، استفاده از سیستم وال پست معمولاً رایج‌ترین روش به شمار می‌آید. این سیستم به افزایش پایداری و ایمنی ساختمان کمک می‌کند و می‌تواند به بهبود عملکرد سازه در برابر نیروهای جانبی کمک کند.

روش وال‌مش با تقویت اجزای غیرسازه‌ای و مهار آن‌ها در اسکلت ساختمان باعث جلوگیری از خسارت‌های ناشی از زلزله می شود. تجربه زلزله‌های اخیر کرمانشاه نشان داد که عدم اجرای صحیح وال‌پست می‌تواند موجب ریزش دیوارهای غیرسازه‌ای و آسیب‌های جدی گردد. در این راستا، وال‌مش به عنوان نسل جدید وال‌پست‌های فلزی، راهکار مؤثری برای مهار این دیوارها و افزایش ایمنی ساختمان‌ها محسوب می‌شود.

گام به گام مراحل اجرای وال مش در ساختمان

اجرای درست و اصولی وال مش نیازمند پیمودن یک سری مراحل بوده که در این بخش به معرفی آنها خواهیم پرداخت. این مراحل باید به صورت قدم به قدم و بر اساس ضوابط و دستورالعمل‌ها انجام شوند. مراحل اجرای سیستم وال مش عبارتند از:

دیوارچینی ساختمان

دیوارچینی یا تیغه چینی اولین مرحله از اجرای وال مش جهت مهار سازی بوده که به شیوه‌های متفاوتی قابل اجرا خواهد بود. برای این کار از بلوک‌های مختلفی چون بلوک سفالی، آجری، سیمانی، هبلکس، لیکا و غیره استفاده می‌شود. نکته قابل توجه در مورد روش نوین وال پست مش این است که قابلیت اجرا بر روی تمامی دیوارها با بلوک‌های متفاوت را خواهد داشت.

اجرای لایه اول پلاستر وال مش بر روی دیوار

پس از اتمام مرحله دیوارچینی نوبت به اجرای لایه اول پلاستر بر روی سطح دیوار می رسد. برای این کار نخست باید پلاستر مورد نظر متناسب با شرایط کاری آماده شود. این پلاستر معمولاً به صورت گچی یا سیمانی بوده که جهت اجرای آن می‌توان از کاردک یا ماله و در برخی موارد از ابزارآلات پاششی کمک گرفت. پلاستر‌کشی دیوار باید با دقت بالایی انجام شود و تمام سطوح دیوار با این پلاسترها به طور کامل پوشانده شود.

اجرای توری وال مش مطابق نقشه اجرایی

پس از اتمام مرحله اول پلاسترکشی بر روی دیوار، نوبت به نصب و اجرای مش یا توری فایبرگلاس بر روی آن می‌رسد. این مش بنا بر شرایط کاری و ابعاد پروژه می‌تواند به صورت نواری یا سراسری نصب شود که قبل از اجرای آن لازم است مطابق با نقشه طراحی شده در ابعاد مشخص آماده گردد. نصب این توری ها باید با دقت و کیفیت بالا انجام شود که برای این کار معمولاً از میخ و گیره استفاده می شود. البته با توجه به نوع محیط و خاصیت قلیایی آن لازم است از مش های مخصوص این کار استفاده شود. برای ثابت کردن موقت شبکه الیاف روی بلوک‌های دیوار، می‌توانید از میخ یا مقداری گچ استفاده کنید، اما تثبیت نهایی شبکه الیاف در سیستم وال مش، به وسیله نازک ‏کاری به وسیله پلاستر سیمانی یا پلاستر گچی، انجام می‌شود. نوارهای مش فایبرگلاس یا مش فیبر کربن، باید در راستای قائم و در امتداد هم در دو جهته دیوار، اجرا شوند. در دیوارهای متقاطع، در محل تقاطع دو دیوار باید از نوار وال مش کنج (نوار L شکل)، استفاده شود. در صورت تقویت دیوار با استفاده از مش فایبرگلاس سرتاسری، باید از مش فایبرگلاس با گرماژ حداقل 50 گرم بر سانتی‌متر مربع، استفاده شود. اما در صورت استفاده از مش فایبرگلاس به صورت نواری، حداقل گرماژ شبکه الیاف شیشه باید 100 گرم بر سانتی متر مربع، در نظر گرفته شود. توجه داشته باشید که در وال مش فیبر کربن، اعداد ذکر شده، نصف خواهند بود. یعنی در حالت سرتاسری، گرماژ مش فیبر کربن برای سیستم وال مش باید حداقل 25 گرم بر سانتیمتر مربع باشد و در حالت نواری، به مش فیبر کربن با گرماژ حداقل 50 گرم بر سانتی‌متر مربع، نیاز است. در هر حال، تنش تسلیم شبکه الیاف مورد استفاده در سیستم وال مش، نباید از 1000 مگاپاسکال کمتر باشد.

اجرای لایه دوم پلاستر بر روی توری وال مش

پس از اتمام نصب مش فایبرگلاس نوبت به اجرای مرحله دوم، پلاسترکشی میرسد. در این مرحله، پلاسترهایی که از قبل آماده شده‌اند روی مش را قرار میگیرد. این کار موجب ایجاد یک لایه اضافی از پلاستر بر روی دیوار می‌شود و سطح توری فایبرگلاس به طور کامل پوشانده می‌شود. این لایه‌ها به تثبیت مش‌های نصب شده در ساختار دیوار کمک کرده و برای افزایش استحکام و یکپارچگی آن بسیار حیاتی هستند. لایه‌های پلاستر باید از ضخامت استانداردی برخوردار باشند تا بتوانند عملکرد بهینه ای را ایجاد کنند.

پروفیل نبشی یا ناودانی چگونه نصب می شود؟

پس از اجرای مرحله دوم پلاستر کشی نوبت به نصب نبشی ها یا ناودانی ها بر روی تیر، سقف و یا ستون سازه می رسد تا لبه های دیوار به طور کامل در سازه ساختمان مهار شوند. اتصال این نبشی ها باید از کیفیت و مقاومت لازم برخوردار باشد که برای این کار از روش جوش دادن یا پیچ و پرچ کمک گرفته می شود و استفاده از چسب اپوکسی در نصب نبشی یا ناوانی وال‌مش ممنوع می باشد.

هزینه اجرای وال مش

هزینه اجرای وال مش، می‌تواند به عوامل مختلفی وابسته باشد. این عوامل شامل وسعت پروژه، ابعاد دیوارها، نوع مش فایبرگلاس، ابعاد چشمه و گرماژ مش، نوع اجرا (نواری یا سراسری)، نوع پلاستر و کیفیت آن، تعداد نبشی‌ها یا ناودانی‌ها، هزینه حمل و جابجایی مصالح و تجهیزات، دستمزد تیم اجرایی، کیفیت مواد اولیه و برند آنها می‌شوند. در روش وال مش نیاز به نصب میلگرد بستر و اجرای وادارهای فلزی نداریم، که باعث کاهش هزینه ها می‌شود. علاوه بر آن در اجرای وال مش برخلاف روش وال پست به تیم اجرایی حرفه ای با دستمزدهای بالا نیازی نیست.

مدت زمان اجرای وال مش

عوامل و پارامترهای مختلفی می‌توانند بر مدت زمان و هزینه اجرای روش وال مش تأثیرگذار باشند. که شامل وسعت پروژه، نوع اجرای وال مش (نواری یا سراسری)، تعداد نیروی کار و فاصله محل اجرای پروژه از مرکز عرضه مصالح می‌شوند. اجرای سراسری به حجم بیشتری از مش و پلاستر نیاز دارد که ممکن است فرایند اجرایی را طولانی‌تر کند. اجرای وال مش به دلیل حذف مراحل نصب میلگرد بستر و اجرای وادارها زمان کمتری نسبت به اجرای وال پست می‌طلبد. این موضوع باعث کاهش زمان اجرای پروژه و صرفه‌جویی در زمان اجرای پروژه می‌شود.

آیا وال مش مورد تأیید سازمان نظام مهندسی است؟

بله، همانطور که در نشریات و استاندارد 2800 اشاره شده است، اجرای وال مش به عنوان یک روش معتبر برای مهار سازی دیوارهای غیرسازه‌ای تأیید شده است. همچنین، سازمان نظام مهندسی ساختمان الزامی می‌داند که در مهارسازی دیوارهای غیرسازه‌ای از این روش استفاده شود. مقرون به صرفه بودن روش وال مش در مقایسه با روش‌های قدیمی مانند روش وال پست فلزی یکی دیگر از دلایل محبوبیت آن در بین طراحان ساختمان است. این روش با توجه به نیاز کاری و شرایط پروژه به دو صورت نواری و سراسری انجام می‌شود. مهندسان و طراحان ساختمان می‌توانند با رعایت ضوابط و دستورالعمل‌های مندرج در این آیین‌نامه‌ها به اجرای وال مش بپردازند.

کلام پایانی

امروزه، مهار سازی دیوارها از اهمیت بالایی برخوردار است و روش‌های مختلفی برای اجرای آن پیشنهاد می‌شود. هر یک از این روش‌ها دارای مزایا و قابلیت‌های خود هستند. در این میان، روش وال مش به عنوان یک نسل نوین در زمینه مهار دیوارها، توجه زیادی از طراحان ساختمان جلب کرده است. به عبارتی سیستم وال مش به عنوان بهترین جایگزین وال پست فلزی مطرح شده است. در این روش، بسیاری از مراحل مهار سازی دیوار مانند نصب میلگرد بستر و اجرای وادارها حذف می‌شوند. این اقدام باعث کاهش هزینه‌های اجرایی و صرفه‌جویی در انرژی و زمان می‌شود. همچنین اجرای وال مش در کنار کاهش بار مرده ساختمان سبب افزایش استحکام و یکپارچگی دیوارها در برابر عوامل طبیعی مانند زلزله می شود.