پلاستر سیمانی

پلاستر سیمانی، نوعی پلاستر با ماهیت معدنی است که کاربردهای بسیار متنوعی در صنعت ساختمان دارد و با فرم خمیری خود پس از افزوده شدن آب به ساختارش، به سادگی قابلیت اعمال روی سطح مورد نظر را پیدا می­کند. یکی از کاربردهای مهم این پلاستر، استفاده از آن به عنوان جزئی از اجزای سیستم وال­ مش و افزایش استحکام ساختمان­ های بتنی، تاریخی و بنایی است. در این سیستم، نقش تثبیت­ کننده مش فایبرگلاس را ایفا می­کند و یک پوشش ماندگار به وجود می­آورد. پوشش مذکور روی بالا رفتن عمر سازه تاثیر مثبت داشته و هزینه­ های اضافه مربوط به نگهداری و تعمیرات را نیز به حداقل می­رساند.

پلاستر سیمانی چیست؟

ملات سیمانی نسخه بهبود یافته‌ای از پلاستر است. این نسخه بدون ترک‌خوردگی، در کوتاه‌ترین زمان ممکن شکل نهایی خود را می‌گیرد. خصوصیات این محصول سبب می­شود استفاده از آن جهت انجام پروژه­ نصب وال مش و نیز سیستم FRCM مناسب باشد؛ چرا که این دو سیستم برای اجرا به کیفیت بالا و سرعت مناسب نیازمندند. از این رو، پلاستر سیمانی یک جایگزین عالی برای دیگر ماتریس‌­های موجود است.

درست مانند نوع دیگر پلاستر مورد استفاده در اجرای وال مش، یعنی پلاستر گچی، نوع سیمانی نیز گزینه­ای قابل اعتماد با مقاومت بالاست و در اکثر شرایط محیطی جواب می­دهد. این نوع پلاستر دارای بالاترین میزان چسبندگی بوده و به این شکل، اتصال مش با دیوار را به بهترین شکل انجام می­دهد. از دیگر خصوصیات پلاستر سیمانی می­توان به مقاومت آن در برابر حریق و دمای بالا در کنار عایق بودن از نظر صوتی اشاره نمود.

پلاستر سیمانی با مش‌های FRP، قدرت تقویت سیستم وال مش را بهبود می‌بخشد و پایداری در برابر لرزه‌ها را افزایش می‌دهد. قابلیت دیگری که این پلاستر دارد، این است که در صورت آسیب دیدن دیوار، تعمیر آن ساده خواهد بود. این پلاستر سیمانی یک سطح به هم پیوسته را به واسطه قابلیت استفاده یکپارچه به ارمغان می‌آورد. به همین دلیل محبوبیت بیشتری دارد.

تطابق نوارمش و پلاستر

در صورت استفاده از توری فایبرگلاس E-glass، می­توان از پلاستر گچی استفاده کرد؛ اما در شرایطی که محیط مورد نظر قلیایی است، این پلاستر کارایی مناسب را نخواهد داشت و باید آن را با نوع سیمانی جایگزین نمود. این یعنی اگر دیوار مورد نظر با محیطی قلیایی روبرو باشد، باید حتما از پلاستر سیمانی استفاده کرد. همچنین در صورتی که مش فایبرگلاس AR در ساختار وال مش به کار رود، باز هم تنها گزینه ممکن، استفاده از پلاستر سیمانی است.

پلاستر پایه سیمانی در FRCM

از پلاستر سیمانی در اجرای سیستم FRCM نیز بهره گرفته می­شود. این پلاستر در سیستم مذکور، نقش ماتریس سیمانی را به درستی ایفا می­نماید. همچنین می­توان از پلاستر پایه سیملنی به منظور ایجاد سطوح زیبا و مقاوم در برابر خراش و ضربه استفاده کرد. ابزار مورد نیاز جهت تهیه و اجرای این پلاستر، بسیار ساده و اولیه هستند. پلاسترهای سیمانی در زمینه مقاوم­­سازی به متد FRCM، طول عمر بیش­تری نسبت به انواع گچی داشته و استحکام بالاتری نیز از خود نشان می­دهند. درست است که برای تهیه این پلاستر سیمانی به بودجه بیش­تری نیاز خواهید داشت؛ اما در صورت مواجه بودن دیوار با شرایط قلیایی، استفاده از این نوع پلاستر ضرورت دارد و باید مقاومت را اولویت اصلی قرار دارد.

فرمولاسیون و مدت زمان لازم جهت عمل ­آوری پلاستر سیمانی

پلاستر سیمانی که با نام CRMPTM نیز شناخته می­شود، نوعی ماتریس پرکاربرد در عملیات ساخت سازه به حساب می­آید که در تمامی کاربردهای خود، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مناسبی عرضه می­دارد. این محصول، تک جزئی بوده و به صورت پودر خشک در کارخانه تهیه می­شود. این پلاستر، با اضافه کردن آب، مواد چسبنده‌ای فراهم می‌کند که برای ساخت و ساز مناسب است. علاوه بر پوشاندن خلل و فرج، استحکام مورد نیاز را فراهم می‌کند و به عنوان یک پوشش مطلوب عمل می‌کند. در محیط‌های مرطوب، این پلاستر به عنوان جایگزینی برای پلاستر گچی عمل می‌کند؛ زیرا ضعفی نسبت به رطوبت ندارد. به جهت تغییر و اصلاح خواص مورد نیاز پلاستر سیمانی می­توان نوع سیمان را تغییر داد یا از افزودنی­ های مجاز کمک گرفت.

فرمولاسیون به کار رفته در تولید پلاستر سیمانی، اجرای آن در ضخامت کم یا زیاد را امکان­ پذیر می­سازد. با اضافه شدن آب به پودر پلاستر سیمانی، این محصول کریستاله می­شود و به مرور زمان به گیرش مناسب می­رسد. در استفاده صحیح باید توجه داشت که مقادیر مورد نیاز برای تهیه خمیر به عملکرد موردنظر بستگی دارد. به عبارت دیگر، درصد استفاده از سیمان و ماسه در ترکیب پلاستر بسته به شرایط مختلف، ممکن است متفاوت باشد. با این وجود می­توان بهترین ترکیب ممکن را نسبت 1:4 و 1:3 دانست.

برای عمل‌آمدن پلاستر سیمانی، نیاز به یک دوره حدوداً 24 ساعت پس از اعمال پلاستر است. سطح پلاستر شده نیز باید حداقل یک هفته مدت مرطوب نگه داشته شود. بین اعمال اولین و دومین لایه پلاستر، حداقل یک هفته زمان لازم است. همچنین، لایه دوم نیز مانند لایه اول نیازمند حفظ رطوبت در طول آن مدت است.

قیمت پلاستر سیمانی چقدر است؟

پلاستر سیمانی که به عنوان یکی از دو نوع مرسوم پلاستر در صنعت ساختمان شناخته می­شود، جهت اجرای وال مش کاربرد داشته و در شرایطی که پیش­تر ذکر شد، نسبت به نوع گچی ارجحیت دارد. قیمت این نوع پلاستر از نوع گچی بیش­تر است؛ چرا که ساختار متفاوتی دارد. ساختار پلاستر سیمانی، استقامت بالای آن را در شرایط به خصوص تامین می­کند و از این روست که طبق ضوابط تدوین­شده در آیین ­نامه ­ها و نشریات مربوط به اجرای وال مش، استفاده از آن در محیط­های قلیایی الزامی است. حال در صورت نیاز به کسب اطلاعات در رابطه با هزینه خرید پلاستر سیمانی و اطمینان پیش از خرید، بهتر است از پیمانکار پروژه کمک بگیرید. پیمانکاران معمولاً حجم مورد نیاز پلاستر را با محاسبات به دست می‌آورند و آن را در اختیار قرار می‌دهند. این روش امکان تخمین هزینه تأمین را فراهم می‌کند.

عوامل موثر روی قیمت پلاستر پایه سیمانی

• نوع پلیمرها و سایر اجزای به کار رفته در پلاستر
• ابعاد دیوار و مقدار پلاستر مورد نیاز جهت ایجاد پوشش
• تقاضای بازار
• کیفیت برند
• دستمزد تیم اجرا

عموما قیمت خرید مخلوط پودری بر مبنای وزن با واحد کیلوگرم در بازار اعلام می­گردد. شاید تامین این نوع پلاستر در مقایسه با نوع گچی مقدار گران­تر تمام شود؛ اما باز هم به ­کارگیری آن اقتصادی خواهد بود. علت این است که با استفاده از پلاستر سیمانی، سرعت اجرای وال مش و در نتیجه کل پروژه بالا خواهد رفت و همچنین میزان پرتی مصالح که معمولا در اثر ریزش دیوار رخ می­دهد، کم می­شود. با کمک این ملات، مدت زمان لازم برای به اتمام رساندن عملیات دیوارچینی کاهش پیدا خواهد کرد.

تفاوت پلاستر سیمانی و پلاستر گچی

پلاسترهای سیمانی و گچی، هر دو از ماهیت معدنی بوده و در نصب سیستم وال مش و مقاوم‌سازی با متد FRCM استفاده می‌شوند. اما در ویژگی‌ها و کاربردهای خود، تفاوت‌هایی دارند. مسلما استفاده از هر کدام، مزایای خاص خود را به همراه دارد و برای انتخاب گزینه بهتر از بینشان باید به شرایط پروژه رجوع نمود. به‌عنوان مثال، اگر پروژه در یک محیط گرم و خشک در حال اجرا باشد، پلاستر گچی مناسب‌تر است. اگر حفاظت از دیوار در برابر گزند باکتری‌ها و قارچ‌ها اولویت باشد، ممکن است پلاستر گچی بهترین انتخاب باشد نسبت به سیمانی.

مسلما در دو وضعیت مذکور با تهیه پلاستر گچی هزینه کم­تری صرف خواهد شد. حابه‌دلیل محیطی قلیایی، استفاده از پلاسترهای گچی در برخی شرایط ممکن نیست. اگر به کار گرفته شوند، ممکن است باعث مشکلاتی در سیستم وال مش شوند. پلاسترهای گچی، از آن جا که مقاومت مورد نظر را در برابر خورندگی محیط قلیایی ندارند، گزینه مناسبی نخواهند بود. در شرایط مشابه، انتخاب پلاسترهای سیمانی به جای نوع‌های گچی، با افزایش هزینه، می‌تواند دیوارها را در برابر محیط‌های قلیایی بهبود بخشد و مقاومت لازم را ارائه دهد. به عنوان نتیجه­گیری می­توان گفت پلاسترهای سیمانی مقاوم­تر و پلاسترهای گچی ارزان­تر هستند.

ضوابط اجرای پلاستر پایه سیمانی در آیین نامه‌

تبعیت از ضوابط زیر الزامی است:

• در صورت انتخاب جهت اجرای ملات در سیستم وال مش، استفاده از الیاف مش شیشه با برخورداری از مقاومت در برابر قلیا (R-Glass) ضروری است. مقاومت تسلیم تعیین شده برای این نوع مش، مقدار 1000 مگاپاسکال است.
• الیاف شیشه مقاوم به قلیا در محیط سیمانی مورد نیازند به‌دلیل قلیایی بودن این محیط که باعث کاهش مقاومت الیاف می‌شود. محیط سیمانی با PH بالا به‌عنوان محیط قلیایی مشهود است که می‌تواند الیاف شیشه را تحت تأثیر خود قرار دهد و باعث خوردگی و تخریب آن‌ها شود. روش‌هایی مثل کاهش قلیایی بودن سیمان یا استفاده از سدی برای حفاظت از الیاف در برابر خوردگی ممکن است، اما الیاف مقاوم به قلیا بهترین گزینه برای حفظ مقاومت مطلوب هستند. برای اطمینان از مقاومت الیاف در برابر شرایط قلیایی، مناسب است از الیاف مقاوم به قلیا استفاده کرد.
• استفاده از الیافی با مقاومت مناسب در برابر قلیا، از ترک‌ها جلوگیری می‌کند و به مقاومت خمشی و در برابر ضربه کمک می‌کند. این الیاف باعث می‌شوند که نیازی به رابیتس فولادی نباشد.

پلاستر سیمانی به عنوان یک محصول تک­جزئی با ساختار پودری شکل تهیه و عرضه می­گردد. از این رو به جهت استفاده از محصول مذکور، کافی است بر اساس طرح اختلاط، میزان مشخصی آب به ساختار آن اضافه شود. با اضافه شدن آب به مخلوط پودری، ترکیب مورد نیاز به دست آمده و جهت اجرای لایه­ های ضخیم یا نازک به منظور فراهم کردن بستر یکدست و یکپارچه قابل استفاده خواهد بود. ملات تهیه­ شده، چسبندگی بالایی داشته و سبب اتصال قوی مش به سطح دیوار می­گردد.

یکی از پیش­نیازهای مهم به منظور اعمال پلاستر سیمانی، آماده­سازی سطح دیوار مورد نظر است. دیواری که قرار است ملات روی آن اعمال شود، نباید ردی از آلودگی (چربی، سنگدانه، رنگ، گرد و غبار) داشته باشد. به منظور پاکسازی سطح دیوار از موارد مذکور می­توان از ابزاری مانند فرز، چکش و برس سیمی استفاده کرد. در ضمن، اگر در سطح دیوار حفره یا شکافی وجود داشته باشد، باید با کمک مواد مناسب جهت پر کردن آن­ها اقدام نمود. همچنین لازم به ذکر است که سطح دیوار را پیش از اعمال پلاستر سیمانی باید مرطوب ساخت.

در عین آماده ­سازی سطح دیوار برای اعمال ملات، لازم است ملات مورد نظر تهیه گردد. بدین منظور باید محتوای پودری و خشکی که از پیش تهیه شده را با نسبت وزنی آب ذکر شده در دیتاشیت یا هر دستورالعملی که جهت مصرف محصول ارایه شده، با کمک همزن ترکیب نمود. این عملیات باید 3 تا 5 دقیقه طول بکشد. با رسیدن مخلوط به وضعیت همگن، امکان استفاده از آن فراهم می­شود. نکته قابل توجه این است گه جهت مصرف پلاسترهای سیمانی از پیش آماده شده، فقط یک ساعت فرصت در اختیار خواهید داشت؛ پس با توجه به زمان مصرف، مقدار مناسب را تهیه کنید.

مراحل اجرای پلاستر سیمانی به ترتیب و شرح زیر هستند:

• اجرای لایه اول پلاستر سیمانی:

بعد از تهیه کردن خمیر مورد نظر طبق دستورالعمل، می­توان جهت اعمال آن روی دیوار از روش دستی یا شاتکریت بهره گرفت. در روش دستی از ماله استفاده می­شود و روش شاتکریت با کمک دستگاه اجرا می­گردد. در مواردی چون اجرای سیستم وال مش یا مقاوم­سازی به متد FRCM لازم است پلاستر سیمانی به شکل کاملا یکدست و با بهره­مندی از ضخامت معین به منظور مدفون­سازی مش اعمال شود. بهتر است پلاستر را در هر مرحله، دست کم با ضخامت 5 و نهایتا با ضخامت 15 میلی­متر اجرا نمایید.

• نصب توری و مش فایبرگلاس:

در این مرحله، توری و مش فایبرگلاس روی دیوار باید بر حسب محاسبات وال مش نصب گردند. بدین منظور می­توان از دو حالت استفاده کرد: نواری یا سرتاسری. در صورتی که حالت نواری برای نصب انتخاب شود، باید با در نظر گرفتن فواصل مشخص اقدام نمود؛ اما اگر نصب در حالت سرتاسری انجام گردد؛ توری باید کل دیوار را بپوشاند.

• نصب نبشی با چسب اپوکسی:

طی این مرحله، لبه‌­های آزاد دیوار را باید با استفاده از پروفیل­های استاندارد مهارسازی کرد. در صورت موافقت طراح در رابطه با نصب نبشی می­توان از چسب اپوکسی بهره گرفت.

• اجرای لایه دوم پلاستر سیمانی:

لایه دوم پلاستر به منظور بالا رفتن کیفیت اتصال توری فایبرگلاس به دیوار تا جای ممکن اعمال می­شود که اجرای آن مشابه اجرای لایه اول است. به عنوان یک قاعده، پلاستر مورد استفاده جهت اجرای لایه دوم حتما باید هم­جنس پلاستر به کار رفته در لایه اول باشد.

به طور کلی پس از اجرای پلاستر سیمانی، باید سطح مورد نظر را به منظور خشک شدن و دست­یابی به گیرش نهایی، 24 تا 48 ساعت به حال خود گذاشت. با رسیدن پلاستر به گیرش مورد نیاز، امکان بهره­برداری از سطح فراهم می­شود. می­توان جهت رفع ناهمواری­های موجود در سطحی که پلاستر روی آن اعمال شده، از صیقل دادن کمک گرفت. بدین ترتیب، سطح برای انجام سایر عملیات آماده می­گردد.

ضوابط اجرای پلاستر سیمانی در آیین نامه‌

تبعیت از ضوابط زیر در رابطه با اجرای پلاستر سیمانی الزامی است:

• در صورت انتخاب پلاستر سیمانی جهت اجرای ملات در سیستم وال مش، استفاده از الیاف مش شیشه با برخورداری از مقاومت در برابر قلیا (R-Glass) ضروری است. مقاومت تسلیم تعیین شده برای این نوع مش، مقدار 1000 مگاپاسکال است.
• ضرورت استفاده از الیاف شیشه مقاوم به قلیا از قلیایی بودن محیط سیمانی نشأت می­گیرد. محیط سیمانی با داشتن PH بالا، قلیایی در نظر گرفته می­شود و این موضوع، قرار گرفتن الیاف شیشه را در تماس با محیط مذکور مشکل­ساز می­کند. قلیایی بودن محیط، سبب کاهش مقاومت و طول عمر الیاف مذکور شده و با ایجاد خوردگی در شبکه، به مرور زمان آن را به کلی تخریب خواهد کرد. معمولا با کمک گرفتن از روشی مثل کاهش میزان قلیایی بودن سیمان یا فراهم کردن سدی در نقش محافظ بر روی الیاف، امکان ممانعت از خوردگی تا حدی وجود دارد؛ اما بهتر است جهت کسب اطمینان از مقاومت مطلوب، الیاف را از نوع مقاوم به قلیا منظور کرد.
• استفاده از الیافی که در برابر قلیا مقاومت مناسبی دارند، سبب جلوگیری از ایجاد ترک شده و به بهبود و ارتقای مقاومت خمشی و مقاومت در برابر ضربه نیز کمک می­کند. با اجرای این الیاف، لزومی جهت استفاده از رابیتس فولادی دیده نمی­شود.